Bez gotówki, czyli jak? Bezgotówkowe formy płatności i ich rodzaje

No właśnie. Skoro stare dobre banknoty i monety odchodzą powoli do lamusa, czym płaci się w 2022 roku? Okazuje się, że możliwości jest całkiem sporo.

Karty bankowe

Karta to jeden z podstawowych produktów oferowanych przez banki wraz z otwarciem rachunku. Prostokątny kawałek plastiku jest lekki i wygodny w użyciu i doskonale sprawdza się jako alternatywa gotówki zarówno przy niewielkich, kilkuzłotowych transakcjach, jak i przy większych płatnościach.

Czym różni się karta debetowa od kredytowej? Ta pierwsza jest swego rodzaju „portfelem” dającym dostęp do wszystkich środków znajdujących się na Twoim koncie. Za każdym razem, kiedy jej używasz, stan Twojego rachunku pomniejszany jest o wydaną przez Ciebie kwotę. Limit karty debetowej jest zatem równoważny z ilością środków na Twoim rachunku bankowym – jeśli wydasz wszystkie dostępne na nim pieniądze, karta debetowa stanie się bezużyteczna.

Karta kredytowa z kolei to rodzaj krótkoterminowej „pożyczki”, jaką bank udziela swoim klientom według określonego w umowie limitu kwotowego i oprocentowania. Każda transakcja bezgotówkowa realizowana przy pomocy karty kredytowej trafia na specjalne zestawienie, które wysyłane jest do Ciebie raz w miesiącu w celu uregulowania.

Karta debetowa i kredytowa – co warto wiedzieć?

  • Wygodna i prosta w użyciu forma płatności akceptowana zarówno w fizycznych punktach sprzedaży, jak i w Internecie.
  • Karta debetowa daje Ci dostęp do własnych środków finansowych i możliwość wybrania ich w bankomacie. Wiąże się z niskimi (lub zerowymi) kosztami użytkowania.
  • Karta kredytowa oznacza zobowiązanie finansowe w ramach przyznanego limitu. Jej uzyskanie wymaga spełnienia wielu warunków.
  • Dzięki zabezpieczeniom i kodom PIN użytkowanie i dokonywanie transakcji za pomocą kart bankowych jest bezpieczniejsze niż gotówka.
  • Obiema kartami można płacić zbliżeniowo (niewielkie kwoty nie wymagają wprowadzania PIN-u).
  • Limity dzienne i maksymalne pozwalają na lepszą kontrolę wydatków i pomagają zmniejszyć straty w przypadku sklonowania lub kradzieży.
  • Mogą przyjmować formę kart wirtualnych, czyli tzw. e-cards, specjalnie opracowanych do płatności na odległość.

Tradycyjny przelew bankowy

Płatność przelewem to obok gotówki jedna z tradycyjnych form płatności. Wprawdzie dość rzadko używana jest do codziennych zakupów w sklepach stacjonarnych, to jednak wciąż cieszy się dużą popularnością w punktach usługowych oraz w sieci. Zdecydowana większość sklepów i instytucji online akceptuje, aby należna kwota została im przekazana przelewem bankowym.

W czasach, gdy bankowość internetowa stała się naszym chlebem codziennym, dokonanie przelewu nie wymaga już udawania się do oddziału bankowego i stania w kolejkach. Wystarczy wprowadzić dane kontrahenta na stronie swojego banku, wybrać odpowiednią kwotę i zlecić przelew. Usługa dostępna jest we wszystkie dni tygodnia i o każdej porze, a sama transakcja trwa – w zależności od sytuacji – od kilku sekund do kilku dni.

WAŻNE:

Decydując się na przelew bankowy, sprawdź, czy jego wykonanie wiąże się z jakimiś kosztami (zwłaszcza w przypadku usług ekspresowych i międzynarodowych).

W tradycyjnych przelewach bankowych tracisz kilka minut, wpisując dane kontrahenta (nazwę firmy lub imię i nazwisko, nazwę banku, rodzaj i numer konta i e-mail, na który ma zostać wysłane potwierdzenie). Każdy nowy zapisany kontrahent musi zostać zatwierdzony. Istnieje również ryzyko, że pomylisz się przy wpisywaniu cyfr, źle wybierzesz rodzaj konta i wszystko trzeba będzie zacząć od nowa.

Doskonałym rozwiązaniem dla takich problemów jest tzw. szybki przelew działający na zasadzie autouzupełniania. Kontrahent wysyła Ci link, po którego otwarciu zostajesz przekierowany na stronę swojego banku, na której otwiera się formularz z automatycznie wpisanymi danymi adresata i należną mu kwotą. Wystarczy, że zatwierdzisz płatność i gotowe. Przelew odbędzie się bez ryzyka błędu i konieczności jego powtórzenia.

Portfele elektroniczne/e-wallets

Obawiasz się, że Twoja karta kredytowa lub debetowa może zostać skradziona? Chciałbyś w ogóle uniknąć noszenia przy sobie pieniędzy i kart? Na pewno zainteresuje Cię zatem kolejny rodzaj transakcji bezgotówkowych, jakim są portfele elektroniczne.

Co to jest portfel elektroniczny? To nic innego niż aplikacja na telefon, która pozwala na bezpieczne przechowywanie kart płatniczych i środków pieniężnych w formie cyfrowej i dokonywanie za ich pomocą rozmaitych transakcji.

Do najpopularniejszych obecnie portfeli elektronicznych należą takie aplikacje, jak:

  • PayPal,
  • Masterpass,
  • Visa Checkout,
  • Google Pay,
  • Apple Pay Polska,
  • Revolut.

Zastanawiasz się, jak płacić Revolutem i innymi aplikacjami? Korzystanie z portfeli elektronicznych jest wyjątkowo proste i wygodne. Wystarczy zainstalować wybraną aplikację w swoim telefonie i „podpiąć” pod nią posiadaną kartę bankową (zarówno fizyczną, jak i wirtualną), podając jej numer, datę ważności, kod CVV i dane właściciela. Tak zainstalowana w smartfonie karta może zostać użyta w każdym miejscu wyposażonym w terminal płatniczy.

PAMIĘTAJ:

Aby korzystać z portfeli elektronicznych przy płaceniu, Twój smartfon musi być wyposażony w moduł NFC umożliwiający bezprzewodową komunikację z terminalem płatniczym lub z innym telefonem.

Za rosnącą popularnością portfeli elektronicznych i płatności telefonem stoi nie tylko bezpieczeństwo ich użytkowania (dostęp do telefonu chroniony jest przecież kodem, odciskiem palca lub/i innymi zabezpieczeniami), ale również całą gamą dodatkowych usług z nimi związanych. Warto wśród nich wymienić:

  • możliwość wymiany walut i kryptowalut,
  • natychmiastowe przesyłanie środków między użytkownikami,
  • rozdzielenie płatności na kilku użytkowników.

Płatność BLIK

Jak jeszcze klienci mogą płacić za swoje transakcje bez użycia gotówki? Jeśli Twój smartfon nie jest wyposażony we wspomniany wyżej moduł NFC, polecamy Ci skorzystać z opcji BLIK na telefon.

BLIK to polski system płatności mobilnych uznawany przez zdecydowaną większość krajowych banków komercyjnych i udostępniany klientom jako alternatywa do tradycyjnych przelewów za pomocą własnych aplikacji bankowych.

Aby skorzystać z tej formy płatności, wystarczy, że zainstalujesz aplikację swojego banku w telefonie i włączysz w niej usługę BLIK w zakładce „Ustawienia”. W momencie płatności poinformuj kasjera/sprzedawcę, że chcesz skorzystać z tej formy, kliknij ikonę BLIK w swojej aplikacji i wpisz na terminale płatniczym wygenerowany jednorazowy kod. Na koniec potwierdź transakcję w swoim smartfonie i gotowe!

Usługa BLIK jest akceptowana niemal przez wszystkie sklepy w Polsce, zapłacisz nią też na poczcie, w restauracjach czy na Allegro. Kod BLIK możesz również wykorzystać do wybrania gotówki z bankomatu czy przesłania środków na wybrany numer telefoniczny (nie musisz nawet znać numeru konta bankowego odbiorcy).

BLIK – limity

Korzystając z BLIK-a, pamiętaj, że obowiązują Cię określone limity dzienne (ustalane indywidualnie przez banki) zarówno w odniesieniu do kwoty, jak i liczby wykonywanych za jego pomocą transakcji.

Najpopularniejsze formy płatności w Polsce – statystyki

Zgodnie z wynikami badania „Płatności bezgotówkowe oczami Polaków” przeprowadzonego z końcem 2021 roku przez Warszawski Instytut Bankowości, zaledwie 20% wszystkich transakcji jest dokonywanych za pomocą gotówki. Najczęściej używaną metodą płatności bezgotówkowej są zdecydowanie karty bankowe (debetowe i kredytowe), w niektórych przypadkach wybierana jest również bankowość internetowa. Płatność telefonem lub smartfonem wciąż obejmuje niewielki procent najbardziej „technologicznie sprawnych” konsumentów i plasuje się na poziomie około 5-7%.

Z jakiej formy płatności korzystasz najczęściej?

źródło: Badanie „Płatności bezgotówkowe oczami Polaków”, 2021, WIB

Zastanawia Cię, w jakich miejscach Polacy najchętniej sięgają po kartę bankową lub dokonują innych transakcji bezgotówkowych? Według ankiety WIB zdecydowana większość z nas czyni to przy zakupach w centrach handlowych i dużych sklepach, co najprawdopodobniej ma związek ze stosunkowo wysoką wartością wydawanych tam pieniędzy. Bezgotówkowo płacimy również na stacjach benzynowych i – co oczywiste – realizując zakupy online.

W których z poniższych miejsc lub sytuacji najczęściej dokonujesz płatności kartą?

źródło: Badanie „Płatności bezgotówkowe oczami Polaków”, 2021, WIB

Polski Ład a płatności bezgotówkowe

Obowiązujący od 1 stycznia 2022 roku Polski Ład wprowadził do naszej gospodarki sporo zmian. Kilka z nich dotyczy również płatności gotówkowych i bezgotówkowych.

Nowy Ład: Obowiązkowe terminale płatnicze

Zgodnie z artykułem 19a Prawa Przedsiębiorców, każdy przedsiębiorca prowadzący sprzedaż przy użyciu kasy fiskalnej ma obowiązek zapewnić swoim klientom „możliwość dokonywania zapłaty w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1907 i 1814)”.

Oznacza to, że przedsiębiorca posiadający kasę fiskalną musi zapewnić możliwość płatności bezgotówkowych. Prawo nie precyzuje dokładnej formy tych płatności, co oznacza, że oprócz kart bankowych może być również przyjmowany przelew na konto, płatność telefonem lub smartwatchem albo nawet BLIK.

PAMIĘTAJ:

Nie każdy przedsiębiorca ma obowiązek posiadania kasy fiskalnej, a co za tym idzie – terminala płatniczego. Rozporządzenie Ministra Finansów z 22 grudnia 2021 wymienia szczegółowo wszystkie kategorie zwolnień z tego obowiązku.

Nowy Ład: Limit transakcji gotówkowych

Program reform rządowych wprowadził również limity płatności gotówką, zarówno w obrocie między firmami (B2B), jak i firmą a konsumentem (B2C). Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą musi nastąpić za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy zawsze, gdy:

  • transakcja dotyczy obrotu B2B;
  • wartość jednorazowej transakcji przekracza 15 tysięcy złotych (lub jej równoważności w innej walucie) – niezależnie od tego, czy jest wykonywana między dwoma firmami, czy firmą a konsumentem.

Przyszłość bez gotówki?

Rozwój technologiczny sprawia, że sposobów na realizowanie płatności bezgotówkowych jest coraz więcej. Rozwijają się również metody zabezpieczenia chroniące nas przed kradzieżą: systemy odczytujące nasz odcisk palca, tęczówkę czy rysy twarzy nie brzmią już jak wyjęte z filmów sci-fi, powoli stając się rzeczywistością.

Czy społeczeństwo XXI wieku może całkowicie obyć się bez gotówki? Mimo że obecne trendy zdecydowanie podążają w tym kierunku, jest jedna kwestia, o której nie możemy zapomnieć. Jak sobie poradzimy w bezgotówkowym świecie w razie awarii systemu, problemów z dostępem do prądu czy cyberataku? Być może warto zachować obrót gotówkowy – choć niewielki – właśnie po to, by móc przetrwać takie sytuacje.

Q&A

Jeśli nie jesteś pewien, jak ustawić płatność telefonem i jak płacić zbliżeniowo, podpowiadamy, że to nic trudnego. Wystarczy włączyć NFC w smartfonie, odblokować ekran i przyłożyć aparat do terminala płatniczego. Zaakceptowanie transakcji odbywa się niemal natychmiastowo.

W zależności od tego, jakiej formy płatności używasz, limity kwotowe z nią związane zależą od polityki Twojego banku, używanej aplikacji portfela elektronicznego, a także ilości dostępnych środków.

Ze względu na dodatkowe zabezpieczenia występujące w urządzeniach mobilnych, płatności wykonywane za ich pośrednictwem są uważane za znacznie bezpieczniejsze niż gotówka, a nawet fizyczna karta bankowa.

Wiele zależy jednak od tego, jak dobrze „pilnujesz” swojego telefonu lub zegarka inteligentnego – w przypadku ich kradzieży nie możesz wykluczyć możliwości, że ktoś się do nich włamie i uzyska dostęp do Twoich środków finansowych.

Wszystko zależy od tego, jakiej karty używasz. Jeśli wyjeżdżasz do jakiegoś kraju UE, najbardziej opłaca się płacić kartą walutową (w euro). Unikniesz w ten sposób ewentualnych strat na przewalutowaniu oraz opłat bankowych. Jeśli używasz karty złotówkowej – staraj się wykonać nią jak najmniej transakcji – każda z nich kosztuje! A gotówka? Na pewno zawsze warto jej trochę mieć przy sobie na drobne wydatki lub napiwki. Nie rób z niej jednak swojego głównego sposobu płatności: stracisz na kursie wymiany przed wyjazdem, a jeśli zostanie Ci nadwyżka, którą zechcesz wymienić znowu na złotówki – stracisz ponownie.

Jest to rodzaj karty płatniczej zasilanej z góry określoną kwotą. Działa na podobnych zasadach jak doładowanie telefonu. Po wydaniu przypisanej kwoty karta prepaid przestaje działać.

Karty prepaid nie są przypisane do określonego użytkownika, można więc użyć jej jako prezentu dla bliskiej osoby (zamiast gotówki). Zasilanie ich stosunkowo niskimi kwotami pozwala zmniejszyć potencjalne straty w przypadku kradzieży.